Ana Ollo lehendakariordea buru izan den eta Navarrabiomedek antolatutako jardunaldian pazienteen eta profesionalen ekarpenak jaso dira, Europa mailan berdintasunezkoagoa eta bidezkoagoa den ikerketa eta osasun-arreta lortze aldera.
Navarrabiomedek “Genero-alborapenik gabeko Osasunaren Europa bultzatzen” jardunaldi parte-hartzailea antolatu du gaur. Genero-alborapenik gabeko Osasunaren Europa bultzatzeko topaketa izan da, eta azken helburua Berdintasunerako Europako Estrategia berriari laguntzea da. Ana Ollo Hualde Nafarroako Gobernuko bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilariak eta Sergio Pérez García Kanpo Ekintzarako zuzendari nagusiak parte hartu dute, eta 70 osasun-profesional, pazienteen elkarte, erakundeetako ordezkari eta herritar bildu dira, desberdintasun iraunkorrei buruz hausnartzeko eta konponbideak partekatzeko.
Ekitaldia Nafarroako Gobernuko Kanpo Ekintzarako Zuzendaritza Nagusiak finantzatu du, Europar Batasuneko politikak eta estrategiak hedatzeko 2025eko deialdiaren bidez, eta “Osasun publikoa: Europarekin ikertzea eta hobetzea” topaketa-zikloaren barruan kokatu da. Nafarroako ikerketa biomedikorako zentro mistoak duela lau urtetik antolatzen du ziklo hori.
Osasunean eta ikerketa biomedikoan genero-ekitatea ez da justizia sozialeko kontua soilik, baizik eta lehentasuna du tratamendu eraginkorragoak, diagnostiko zehatzagoak eta herritar guztien benetako beharretara egokitutako osasun-politikak bermatzeko. Premisa horrekin, Berdintasun, Prestakuntza eta Krisi Kudeaketako komisario Hadja Lahbiden hitzak gogora ekarri ditu Ollo lehendakariordeak: “Osasunaren ikerketan berdintasuna ez da aukerakoa —zioen—. Biziak salbatzen ditu. Gure desberdintasun biologikoek diagnostikoari, tratamenduei emandako erantzunari eta errehabilitazioari eragiten diete… Herritar guztien beharrei erantzun behar diegu, ikuspegi bakarra hartzeak ez baitu funtzionatzen osasun-politiketan”.
Berdintasunerako Europako Estrategia berri baterantz
Jardunaldia une erabakigarrian iritsi da, martxoan Europako Batzordeak Emakumearen Eskubideei buruzko Ibilbide-orria eta 2025eko Genero Berdintasunari buruzko Txostena aurkeztu ondoren.
Bi dokumentuek egiaztatzen dutenez, aurrerapausoak eman diren arren, oraindik ere egiturazko desberdintasunak daude emakumeen eta gizonen artean osasunaren eta ikerketaren esparruan. Europako ibilbide-orriak azpimarratzen du premiazkoa dela osasunaren arloan genero-ikuspegia txertatzea, eta honako hau eskatzen du: “osasun-arloko estandar altuagoak, emakumeek osasuna eta sexu- eta ugalketa-eskubideak eskura ditzaten lagunduz eta osatuz, tratatuak erabat errespetatuz, eta ikerketa medikoa, saiakuntza klinikoak, diagnostikoak eta genero-gaiekiko sentikorrak diren tratamenduak sustatuz”.
Erronka horiei aurre egiteko, Lydia Gonzalez Ortak, Zientzia eta Teknologiarako Espainiako Fundazioan (FECYT) generoa I+G+Bn integratzeko Europako proiektuetan goi-mailako teknikariak, Europako politiken gakoak partekatu ditu arlo horretan, eta GENDERACTION, GENDERNET Plus edo SUPERA bezalako ekimenei balioa eman die, ikerketa zientifikoan genero-desberdintasunak murrizteko lan egiten baitute. “Genero-berdintasuna ez da atzeraezina, eta, beraz, beharrezkoa da Europa mailan ditugun tresna guztiak erabiltzea, osasun-arloko ikerketak genero-azterketa inklusiboa sistematikoki txertatzen duela bermatzeko”, gogorarazi du Gonzalezek.
Halaber, jardunaldiak genero-ikuspegidun osasun-ikerketan eta -arretan Nafarroak sustatutako jardunbide egokiak ikusarazteko balio izan du. Era berean, Ernesto Martín Núñezek, Navarrabiomedeko Kardiologia Translazionaleko Unitateko doktoratu ondoko ikertzaileak, bihotz-balbulen narriadura aztertzen duen ikerketa-ildoa aurkeztu du eta ildo horretan genero-ikuspegia kontuan hartzeak duen garrantzia azpimarratu du.
Jarraian, Elena Antoñanzas Baztan Osasun Departamentuko Osasun Estrategia eta Ikerketa Zerbitzuko zuzendariak Nafarroako azken Osasun Planaren genero-ikuspegiko ebaluazioa eta ondorio nagusiak aztertu ditu. Era berean, Andrea Ucar Vargas Navarrabiomedeko Komunikazioaren arduradunarekin batera, berrikuntza sozialerako proposamenak aurkeztu dira, hala nola antzerki-foroa erabiltzea gazteekin osasunaz sentsibilizatzeko eta eztabaidatzeko ikuspegi inklusibo batetik.
Berdintasunerako Europako etorkizuneko Estrategiari laguntzeko foro parte-hartzailea
Jardunaldiaren ardatz nagusietako bat herritarrek parte hartzeko eztabaida-foroa izan da, bost lan-mahaitan egituratua, parte-hartzaileen profilaren arabera: ikertzaileak, osasun-profesionalak, erakundeetako ordezkariak, pazienteen elkarteak eta herritarrak oro har. Mahai horietan, parte-hartzaileek egungo egoera aztertu dute, beren esperientzietan oinarrituta, eta beren eremuan oraindik ere dauden erronka eta oztopo nagusiak identifikatu dituzte, osasun-arloko eta ikerketa biosanitarioko genero-berdintasunari dagokionez.
Lankidetza horretatik abiatuta, Europak bultza ditzakeen proposamen zehatzak eta balizko neurriak ere planteatu dira, osasun publiko bidezkoago, inklusiboago eta genero-gaiekiko sentikorrago baterantz aurrera egiteko.
Foro horretan jasotako ekarpenak Navarrabiomedek datozen asteetan eginen duen ondorioen txosten batean sartuko dira. Txostena Europako Batzordeari igorriko zaio, Berdintasunerako Europako Estrategian osasuna genero-alborapenik gabe txertatzeko Nafarroan gauzatutako prozesu parte-hartzailearen ekarpen gisa.
